ابن‌بزری زین‌الدین ابوالقاسم عمر بن محمد عکرمه جزریاِبْنِ بَزْری، زین‌الدین جمال الاسلام ابوالقاسم عمر بن محمد بن احمد بن عکرمه جزری (۴۷۱-۵۶۰ق/۱۰۷۸- ۱۱۶۵م)، فقیه شافعی بود. ۱ - شناخت اجمالیابن بزری اهل جزیره ابن عمر - شهری در شمال موصل (اکنون در ترکیه ) که از آن تا موصل ۳ روز راه و محاط به دجله است - و امام ، فقیه ، مفتی و مدرس آن شهر بود. [۲]
ابن خلکان، وفیات، ج۳، ص۴۴۴- ۴۴۵.
بزری منسوب‌ِ بزر به معنی استخراج روغن کتان است. [۳]
ذهبی، محمد، ج۲۰، ص۳۵۲، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب الا´رنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
۲ - تحصیلاتوی نخست در جزیره ابن عمر فقه را از شیخ ابوالغنائم محمد بن فرج سلمی فارقی که نزیل جزیره بود و نیز از دادری فرا گرفت. [۴]
ابن خلکان، وفیات، ج۳، ص۴۴۴- ۴۴۵.
[۵]
اسنوی، عبدالرحیم، ج۱، ص۲۵۸، طبقات الشافعیة، به کوشش عبدالله جبوری، ۱۳۹۰ق.
وی از دانش عمویش هم بهره‌ور شد. [۶]
اسنوی، عبدالرحیم، ج۱، ص۲۵۸، طبقات الشافعیة، به کوشش عبدالله جبوری، ۱۳۹۰ق.
پس به بغداد سفر کرد و نزد کیای هراسی و امام محمد غزالی و برادرش احمد غزالی دانش آموخت و با ابوبکر شاشی (چاچی) صاحب کتاب المستظهری مصاحبت داشت و گروهی از دانشمندان را درک کرد و از علم آنان سود جست. [۷]
ابن خلکان، وفیات، ج۳، ص۴۴۴.
آنگاه به جزیره بازگشت و به تدریس پرداخت و مردم از نقاط مختلف به او روی آوردند. [۸]
ابن خلکان، وفیات، ج۳، ص۴۴۵.
۳ - قدرت علمیوی در فقه شافعی یگانه روزگار بود. [۱۰]
ابوالفدا، المختصر فی اخبار البشر، ج۵، ص۵۹، بیروت، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۰م.
ابن بزری کتاب المهذب شیخ ابواسحاق شیرازی را شرح و اشکالات و اسماء رجال آن را بیان و تفسیر کرد و آن را الاسامی و العلل من کتاب المهذب نامید. [۱۱]
ابن خلکان، وفیات، ج۳، ص۴۴۵.
فتاوی او نیز مشهور است و سبکی بعضی از آن‌ها را به تفصیل آورده است. [۱۲]
ابن خلکان، وفیات، ج۷، ص۲۵۲-۲۵۳.
۴ - وفاتابن بزری ۸۹ سال عمر کرد و در جزیره درگذشت. [۱۴]
اسنوی، عبدالرحیم، ج۱، ص۲۵۸، طبقات الشافعیة، به کوشش عبدالله جبوری، ۱۳۹۰ق.
۵ - فهرست منابع(۱) ابن اثیر، الکامل. (۲) ابن خلکان، وفیات. (۳) ابوالفدا، المختصر فی اخبار البشر، بیروت، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۰م. (۴) اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیة، به کوشش عبدالله جبوری، ۱۳۹۰ق. (۵) ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب الا´رنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. (۶) ذهبی، العبر، بیروت، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵م. (۷) سبکی، عبدالوهاب، طبقات الشافعیة الکبری، به کوشش محمود محمد طناحی و عبدالفتاج محمد حلو، قاهره، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۴م. (۸) یاقوت، بلدان محمدآصف فکرت (رب) ۲۴/۷/۷۶. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن بزری»، ج۳،ص۹۶۰. |